Bisewski: kultura rozwija empatię i intelekt

Zimna lemoniada, miodowe piwko. Za oknem termometr szaleje - słupek rtęci skoczył do 35 stopni... Polskie lato w tym roku ma nowe oblicze. O nowym obliczu - kultury, mediów, bibliotek - rozmawiam w zaciszu gdyńskiej kawiarenki z Tadeuszem Bisewskim, założycielem fundacji Alterpop i redaktorem naczelnym pisma o tej samej nazwie.

 Szef Alterpopu: "Aby kultura rzeczywiście pozytywnie oddziaływała na społeczeństwo, dostęp do niej musi być powszechny" (fot. A. Matusevic)

W serwisie Wspieram.to trwa wasza akcja crowdfundingowa. Po co bibliotekom dostęp do elektronicznej prasy?

Biblioteki chcą zerwać z opinią zakurzonych magazynów przez nikogo nie czytanych ksiąg. Chcą być nowoczesne i na czasie, a zapewnienie dostępu do e-prasy idealnie do tego pasuje. E-prasa posiada wszystkie atuty nowoczesności. Oczywiście szkoda, że nie istnieje żaden gotowy system udostępniania bibliotekom e-czasopism. Dlatego też musimy taki stworzyć na potrzeby Alterpopa.

Czy będzie możliwe, że go udostępnicie innym pismom?

Nie myśleliśmy o tym, ale właściwie to czemu nie. Chociaż na pewno wymagałoby to dodatkowej pracy programistycznej i stworzenia rozwiązań prawnych. Fundacja Alterpop byłaby wówczas dystrybutorem tych pism, a to może nie do końca odpowiadać naszym celom statutowym, więc może powinna się tym zająć jakaś organizacja działająca na rzecz bibliotek?

A jakie są cele statutowe Fundacji Alterpop?

Promujemy dobrą kulturę popularną. W obiegu jest naprawdę wielu twórców tworzących bardzo wartościowe dzieła, lecz giną one w nadmiarze twórczości niskich lotów. Jednak nie robimy tego tylko dla twórców. Nasze cele są bardzo szerokie, bo wiemy że skuteczne rozpowszechnianie kultury może zmienić całe społeczeństwo i to w wielu aspektach.

Na przykład?

Dobrze, to prosty przykład ilustrujący to, co mam na myśli. Co rusz przez Internet przelatują informacje o znęcaniu się nad zwierzętami. Kim są sprawcy tych niekiedy strasznych rzeczy? Nie robią tego ludzie obyci w kulturze i już mówię dlaczego. Są to osoby z ograniczoną empatią, a empatię zwiększają sztuki fabularne, czyli przede wszystkim książki i filmy. Szczególnie w trakcie lektury stajemy się kimś innym i w ten sposób uczymy się, jak to jest odczuwać to, co czuje ktoś inny. W ten sposób stajemy się lepszymi ludźmi.

Skąd wiedza na ten temat?

Po prostu leży to w granicach moich zainteresowań. O współodczuwaniu poprzez lekturę pisałem też pracę magisterską. Oczywiście jest to taki rodzaj wiedzy, który trudno przełożyć na jakieś ścisłe wyniki naukowe, najlepiej zapisane liczbami. Ale jest to schemat spójny, sensowny i działa. Za to powiązanym z kulturą tematem, który przekłada się na konkretne liczby, jest wpływ kultury na innowacyjność gospodarki. Mówiąc krótko, ludzie obyci z kulturą są po prostu bardziej kreatywni, a to się przekłada na pieniądze, a w dużej skali na wzrost dobrobytu.

Czyli Fundacja Alterpop ma zamiar zajmować się również stanem polskiej gospodarki.

Tak, chociaż nie bezpośrednio. Ale taki jest efekt. Wystarczy w odpowiedni sposób pomóc ludziom, a oni już sami zatroszczą się o gospodarkę i różne problemy społeczne, zmniejszając ich wielkość. To czego potrzeba, to empatia i intelekt, a kultura je rozwija.

Dlaczego więc nie widzimy efektów tych zależności?

Jest to dość złożony temat, ale jedna kwestia wybija się na pierwszy plan. Otóż, aby kultura rzeczywiście pozytywnie oddziaływała na społeczeństwo, dostęp do niej musi być powszechny. Tymczasem dzieje się dokładnie odwrotnie. Kultura staje się wręcz dobrem luksusowym, na którą zupełnie nie stać dużej części społeczeństwa. A co najgorsze, tej części właśnie ona zupełnie nie interesuje, bo zadowalają się medialną papką kulturalną z telewizora.

Co nazywasz medialną papką?

Oczywiście nie ma na to jednoznacznej odpowiedzi, bo tym powinni się zajmować specjaliści bazujący na swoim doświadczeniu. Taki filmoznawca, który obejrzał ogromną ilość filmów i zdobył dużą wiedzę na ten temat, po prostu jest w stanie ocenić, co może być wartościowe, a co nie. Jest to subiektywna ocena, ale uzasadniona. Tymczasem masowe media nie kierują się takimi wytycznymi, bo są to duże firmy, których celem jest przede wszystkim zarabiać.

Zaraz, czyżbyś uważał, że media nie powinny zarabiać?

Jest to bardzo dobry pomysł. Nie trzeba długo myśleć, aby dojść do wniosku, że mogą zdarzać się sytuacje, gdy rzetelność i chęć przekazywania wartościowych treści nie musi wcale stać w parze wynikiem finansowym. Być może media powinny działać na zasadach bardziej zbliżonych do fundacji, które cały swój przychód muszą przeznaczyć na cele statutowe. Tak działające media na pewno zwiększyłyby swój poziom. Zresztą my jesteśmy fundacją i wydajemy czasopismo. Naprawdę dobrze się pracuje, gdy głównym celem jest utrzymanie właściwego poziomu publikacji, a nie martwienie się o wielkość sprzedaży.

To opowiedz jeszcze o czasopiśmie Alterpop.

Jest to miesięcznik poświęcony kulturze popularnej. Zajmujemy się muzyką, filmem, książkami i grami. Poprzez to pismo staramy się upowszechniać kulturę, trafiać do nowych odbiorców. Jest to moim zdaniem duży problem wielu pism kulturalnych, że są one pisane tylko dla pewnego grona czytelników, którzy są już w jakimś stopniu wprowadzeni do tematu. Ale w ten sposób kultura staje się hermetyczna i odbiorcy pozostają wciąż ci sami. Tymczasem cała sztuka polega na aktywizacji nowych odbiorców. Dlatego też z założenia nie sięgamy po trudniejszą w odbiorze kulturę wyższą, lecz skupiamy się na wartościowych elementach kultury popularnej, która jest naprawdę wspaniała, gdy już się komuś uda wejść w jej obręb. Zauważyliśmy na przykład, że w publikacjach dot. komiksów używa się specyficznego slangu, więc w przedostatnim numerze opublikowaliśmy ciekawie opracowany i zilustrowany słowniczek tych haseł.

Wcześniej wspomniałeś o cenach, a teraz mówisz, że zachęcacie nowych odbiorców do zainteresowania się komiksami – a co jeśli ich na nie nie stać?

To jest naprawdę duży problem. Najlepiej byłoby, gdyby można je było znaleźć w bibliotekach. Podejrzewam jednak, że wiele z nich nie jest dobrze zaopatrzona i to zarówno w komiksy, jak i nowości wydawnicze. A może biblioteki powinny poszerzać swoją ofertę również o wypożyczanie filmów, czy nawet gier? Biblioteki zresztą doskonale reprezentują tę egalitarność kultury, o którą postulujemy. Każdy może się do niej zapisać i wypożyczyć książkę. To jest wspaniałe i tak powinno być ze wszystkim. Gdyby biblioteki dobrze dofinansować i odświeżyć ich wizerunek, to efekty takich zmian mogłyby przerosnąć wszelkie oczekiwania.

Uciekliśmy przed upałem, rozmawiamy o kulturze, mediach, bibliotekach (fot. T. Bisewski)

Jednak biblioteki to nie wszystko, prawda?

Uważam, że w każde działanie na rzecz kultury powinien być wpisany postulat aktywizacji nowych odbiorców. Szczególnie w działania finansowane z publicznych pieniędzy. W ramach naszych działań będziemy wspierać edukację kulturalną. Chcemy przygotowywać nieodpłatne materiały na zajęcia szkolne, jak i w formie e-learningu. Staramy się również wspierać media internetowe, zajmujące się kulturą. Jesteśmy przekonani, że przy odpowiednim wsparciu, które przełoży się na polepszenie ich jakości, będą one w stanie zastąpić media tradycyjne. To się zresztą już dzieje, bo oglądalność dużych stacji telewizyjnych spada z roku na rok. Przyszłość jest w Internecie.

Dzięki za rozmowę i życzę sukcesu!