"Świat jest pełen cieni...", czyli o dobrym czytadle słów kilka

Nie będzie to typowa notka recenzyjna. Tym razem chcę z Wami po prostu podzielić się moją radością i przemyśleniami nad pewnym faktem. Otóż, moja miłość do twórczości Remarque'a nie jest tajemnicą (polecam notkę o jego ostatniej "Ziemi obiecanej") - jego powieści mogę czytać bez końca, wracać do fragmentów, wzruszać się, cierpieć i umierać every f*cking time. 

Ale Remarque odszedł w latach, kiedy mnie nawet jeszcze w planach nie było, a ja (po przeczytaniu wszystkich jego książek, przełożonych na polski lub litewski) intensywnie szukałam kogoś, kto zdołałby znowu porwać mnie i zabrać w odrealniony świat, którym mogłabym żyć jeszcze długo po zamknięciu ostatniej strony książki. 

I, proszę Państwa, znalazłam.

Zadebiutował w 1992 roku i pierwsze cztery powieści zaklasyfikowane zostały jako literatura młodzieżowa. Dziesięć lat później powstał "Cień wiatru" i stało się jasne, że magia jego świata porywa nie tylko młodych.

Już zdradzam, o kim mowa. Moim mistrzem magii i słowa pisanego, którego nowych powieści wypatruję usychając z tęsknoty, został Carlos Ruiz Zafón. 

Zafón ubiera w słowa to, co wyczuwam jedynie szóstym zmysłem, intuicją. Odwołuje się do lęków, które ukrywam, strachu, o którym staram się nie pamiętać. Eksponuje to, do czego tęsknię i czego mi brakuje w dzisiejszym świecie. Wskrzesza urban legends i przypomina, że ktoś jednak widział tę "czarną wołgę" naprawdę. Krócej mówiąc, gdybym miała choć trochę talentu pisarskiego, sama bym próbowała przelać na papier przebłyski innych wymiarów, które zdarza mi się widzieć ;) na szczęście, nie mam takich ambicji, więc tym łatwiej mi przychodzi zatapianie się w światach Zafóna. 

"Jestem przekonany, że istnieją opowieści o uniwersalnym przesłaniu" - pisze Zafón w przedmowie do pierwszego wydania "Księcia mgły" (wyd. MUZA, 2010). Takimi opowieściami dla mnie były, na przykład, opowieści Karola Maya. U Zafóna bohaterowie nie przemierzają prerii, ale często dokonują podróży w głąb siebie, do przeszłości, stawiając przed sobą wyzwania, którym podołać mogą nieliczni. Bo prawdą jest to, że najbardziej boimy się cieni - nieodłącznych towarzyszy każdego z nas, milczących i - jak się okazuje - złowrogich.

"Świat jest pełen cieni, Ismaelu (...). Cieni, mieszkających w każdym z nas". 

Kto jak nie cień zna wszystkie twoje tajemnice. W "Światłach września" cień jest silą, która może przejąć kontrolę nad twoim życiem, odbierze to, co najpiękniejsze, wykorzysta każdą twoją słabość, a miłość zastąpi pragnieniem śmierci. "Nie we wszystko, co widzisz, powinieneś wierzyć" - wielokrotnie przypomina Lazarus młodemu Dorianowi. Światło to wielki oszust, nasz zmysł wzroku nie potrafi zajrzeć głębiej. 

Dlatego należy posiadać silny kręgosłup moralny, mieć odwagę w sercu i pamiętać, że każda decyzja ma jakieś konsekwencje. Dane słowo ma moc cyrografu. 

Myślę, że właśnie w tym przesłaniu tkwi siła młodzieżowych powieści Zafóna. Ale "Książę mgły", "Pałac Pólnocy" i "Światła września" spodobają się nie tylko nastolatkom. Obudziły we mnie wspomnienia o upalnym lecie, które było najszczęśliwsze w moim (wtedy bardzo młodym jeszcze) życiu. O momencie, kiedy czułam, że coś umiera, odchodzi w niebyt. A to, co nastąpi za chwilę bynajmniej nie jest świetlaną przyszłością. 

Mocną stroną Zafóna jest też umiejętność tworzenia klimatu powieści poprzez odpowiednią scenerię (opuszczone ruiny i wraki zatopionych statków, domy pełne technicznych wynalazków, latarnie morskie(!)), budowania napięcia i tworzenia poczucia, że tajemnice są wszędzie. Ale nie wszystkie chcielibyśmy poznać.

Poza tym, Zło zawsze jest naprawdę złe i silne, a Dobro - do cna ludzkie, nieświadome i słabe. Jak w życiu.

~ Wszystkie trzy powieści wydało wyd. MUZA w bardzo fajnej, spójnej oprawie graficznej. Tłumaczenie Katarzyny Okrasko i Carlos Marrodan Casas.